تقسیم بندی جریان های سلفی و تفکیری صحنه سوریه
قبل از تقسيم بندي ميان جريانهاي مختلف سلفي وتكفيري حاضر در صحنه سوريه بايد مفاهيم راواكاوي نماييم . سلفي به كسي گفته مي شود در حوزه روش شناسي نقل گرا ۀ در حوزه معرفت شناسي حديث گرا در حوزه هستي شناسي حس گرا و در حوزه معنا شناسي هم ظاهرا گرا است . چهار متغيير اصلي مشخصه اصلي يك فرد سلفي محسوب مي گردد. انديشه سلفي گري از بدو تكوين ارتجاعي ضد عقل گرا بوده است و حتي در شموليت مذاهب چهار گانه اهل سنت هم محسوب نمي گردد.. واقعيت اين است اين جريان مرتجع واپسگرا داراي جريان منسجمي نيست و انديشه مختلفي و گاه متضادي دارد. ميتوان گفت كه سلفي گري مفهوم عام است از وجوه بارز آن بايد به وهابيت اشاره كرد در كنار آن مكتب ديوبندي اخوان المسلمين وشاخه هاي خشونت طلب حضور دارند .
در آرايش جديد در عرصه سياسي سوريه جريانهاي خشونت طلب تروريستي همانند جبهه النصره شاخه اصلي القاعده در كنار جبهه اسلامي آزادي بخش سوريه حضور دارند . اين جبهه از اتحاد جمله “گردان‌های فاروق”، “الفاروق الاسلامی”، “گردان توحید”، “گردان فتح”، “گردان‌های اسلام”، “گردان عقاب‌های شام” و “شورای انقلابیون دیرالزور” تشکیل شده است.
گروه تروریستی “احرار الاسلامی شام” (هسته مرکزی جبهه اسلامی سوریه از ديگر گروههاي تروريستي مي باشد از زمانی که آمریکا عراق را اشغال کرد گروهی تحت عنوان دولت اسلامی در عراق شکل گرفت. این گروه به عنوان یک گروه با تفکر القاعده ای ظهور یافت. ایده تشکیل حکومت اسلامی عراق در اکتبر ۲۰۰۶ به رهبری ابوعمر بغدادی بود. وی درسال۲۰۱۰، همراه با المصری دیگر رهبر بلندپایه سازمان، در حمله نیروهای عراقی و آمریکایی جان باخت. پس از کشته شدن ابوعمر بغدادی، ابراهیم البدری معروف به ابوبکر بغدادی به این سمت رسید. ابوبکر البغدادی، یکی از افراد نزدیک به «ابومصعب الزرقاوی» از بارزترین رهبران القاعده می باشد. وی به دنبال اعلام وحدت از طریق ادغام جبهه النصره با تشکیلات دولت اسلامی عراق تحت عنوان «دولت اسلامی عراق و شام» به شهرت رسید. در سه سال گذشته و بعد از حوادث سوریه، دولت اسلامی عراق، موضوع تشکیل دولت عراق و شام را مطرح و در قالب و فرایند جدیدی تحت عنوان داعش (دولت اسلامی در عراق و شام) سامان یافت و همچنان زیر نظر القاعده به رفتارهای قبلی خود ادامه داد. البته بروز خشونت هاي عريان سازمان باتشديد اختلافات ايد ئولوژيكي موجب جدايي داعش از حلقه اصلي گروه تروريستي القاعده شده است .
ویژگی هایی جریان های سلفی و تفکیری صحنه سوریه
گروههاي سلفي – تكفيري در ذيل جهادي در سوريه علويان را رافضي دانسته و كشتار اين گروه و سرنگوني نظام سوريه واجب عيني مي دانند. در اين مسير براي مشروعيت بخشيدن به ترور سازمان يافته خويش از فتواهاي رهبران و موسسان از جمله بر ابوحامد غزالی و ابن تیمیه تأکید می کنند. با وجود اهداف و استراتژي هاي متفاوتي گروههاي تروريستي تكفيري در سوريه و عراق اتخاذ مي كند سرنگوني ساختار سياسي دولت فعلي در سوريه يك آرمان مشترك است . وابستگي اين گروهها به ويژه به دولت هاي خارجي وجه مشترك آنهاست. از ديگر سو به رغم تبليغات گسترده رسانه اي محوبيت و مشروعيت گروههاي تروريستي در حد نازلي است .
روابط کنونی بین جریان های سلفی و تفکیری صحنه سوریه
حضور قدرتمند داعش درسوريه و تلاش براي تفوق بر ديگر گروههاي ستيزي جوي موجب بسيج ديگر مخالفين بشار اسد برعليه آن شده است . دراين مسير جريانهاي ميانه رو و ارتش آزاد در همكاري نزديك با غرب و برخي از كشورهاي عربي هستند تلاش مي كنند با دريافت سلاح و پول از نفوذ و تسلط بيشتر داعش جلوگيري كنند . مخالفين داعش تلاش مي كنند كه ضمن افشاي جنايت هاي اين گروه خود را مدافع منافع ملت جلوه دهند. در اين مسير داعش به عنوان نافي آزادي هاي سياسي مردم معرفي مي شود. چنانچه زهران علوش رهبر گروه “لواءالاسلام” و سخنگوي جبهه اسلامي سوريه ضمن توجيه تشكيل ارتش اسلامي سوريه آنرا اقدامي براي مقابله با گروه سلفي داعش قلمداد كرد و اعلام نمود بسيج نيروهاي مخالف براي مقابله با افراطيون وابسته به القاعده از جمله النصره و داعش است كه دست به كارهاي فساد انگيز در شمال و شرق سوريه زده‌اند. بنظر مي‌رسد كه گروه داعش از تشكيل ارتش اسلامي سوريه ناخشنود است. درهم تنيدگي اوضاع و تشديد اختلافات موجب تقويت ارتش شده است.
روابط بین کشورهای عربی با جریان های سلفی و تفکیری صحنه سوریه
بي ترديد نقش عربستان و قطر دركنارحمايت هاي مستمر تركيه از ايجاد و توسعه گروههاي خشونت طلب تكفيري غير قابل كتمان بوده است . كمك هاي تسليحاتي ومالي وحتي آموزش نظامي در جعرافيايي خاك خويش به دليل رقابت منطقه اي باايران در بروز و ادامه نا آرامي هاي گسترده تاثير گذار بوده است . ولي افزايش قدرت داعش با تسلط بر قسمت هاي وسيعي از منطقه از جمله استانهاي سني نشين و ميل به سركوب ديگر گروههاي نظامي مخالف نظام سوريه از جمله جبهه النصره و جيش اسلام از متحدان نزديك عربستان محسوب مي شوند شرايط جديدي درمعادلات قدرت درسوريه رقم زد. تهديد به سرنگوني دولت هاي محافظه كار عربي و نفوذ به مناطق سوق الجيشي نفتي باعث جدايي و دشمني داعش با حاميان سابق شده است. در اين بین تنها تركيه همچنان با ايجاد ائتلاف گسترده بين المللي و تضعيف گروه تروريستي داعش مقاومت ازخود نشان مي دهد و عربستان با تغيير استراتژي و ارايه چهره مقبول از خويش در عرصه منطقه اي و بين المللي به ناچار مسير همراهي با آمريكا را در مبارزه جهاني پيش گرفته است.
روابط کشورهای غربی با جریان های سلفی و تفکیری صحنه سوریه
آمريكا با سياست هاي مغرضانه خود پس از اشغال عراق بستر ساز شكل گيري گروههاي تكفيري و خشونت طلب درعراق شده است . دميدن بر موج اختلافات قومي ومذهبي وآزاد گذاشتن دست بعثي هاي سابق براي حضور پر رنگتر در عرصه سياسي عراق شرايط جديدي يراي بي ساماني اوضاع سياسي عراق و بعد از آن در سوريه فراهم كردد. لذا در فرداي خروج نيروهاي آمريكايي از عراق در نبود دولت مقتدر و تشتت ميان سياسيون محلي عملياتها تروريستي به نوعي از سوي برخي از كشورهاي منطقه سازماندهي مي شد برخشونت افزود و پس از تجهيز و حمايت تكفير به ويژه داعش در سوريه فرصتي پيش آمد اين گروه تروريستي از خلاء قدرت مركزي و انفكاك موجود در استانهاي عمدتا سني نشين در شرق با مركز براي حمله برق آسا استفاده كند. پس از تسخير نينوا و صلاح الدين تكريت با عبور از خطوط قرمز منافع آمريكا حمله به موصل و تهديد دولت خود مختار اقليم كردستان تهديد آشكار براي محيط سرزميني آمريكا محسوب گرديد. لذا آمريكا بدون گسيل نيروهاي زميني فقط با اتكاء به نيروهاي هوايي سعي نمود با ائتلاف گترده بين المللي مانع پيشروي بيشتر داعش درمنطقه گردد .
بدون شك داعش محصول دقيق چرخه بازتوليد امپرياليسم در منطقه خاور ميانه و شمال آفريقا .است چرا كه مهاجرين مختلفي كه از كشورهاي اسلامي و عربي براي نيل به سرزمين موعود و رسيدن به امنيت شغلي در دهه 80و90 ترك ديار كرده بودند . پس از ناكامي در اهداف خويش و تبديل شدن به كارگران يقه سياه درغرب به ويژه آمريكا با يك نوع سرخوردگي مفرط روبرو شدند كه به دنبال انتقام گيري از رهبران غرب بودند. در اين مسير پس از حوداث يازده سپتامبر و حملات گسترده طيف جنگ طلب آمريكا به رهبري بوش به افغانستان وعراق شرايط جديد براي ظهور گروههاي پيكارجو و خشونت طلب در ميان مهاجرين مسلمان پيدار شد. لذا با ظهور پديده جديدي به نام داعش شاهد گرايش بيشتر جوانان غرب ستيز مسلمان به اين گروه هستيم.
