اهداف حریری از سفر به عربستان سعودی، دكترحسين آجرلو، كارشناس مسائل لبنان
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
اهداف حریری از سفر به عربستان سعودی
سعد حريري نخست وزیر لبنان بعد از اجلاس سران عرب در اردن با همراهی پادشاه عربستان سعودی به ریاض سفر کرد. روابط حریری با آل سعود، روابطی قدیمی و گسترده است و از زمان مرحوم آقای رفیق حریری آغاز شد و این روند تا كنون همواره ادامه داشته است؛ به گونه ای که آقای حریری، غیر از پاسپورت لبنان، دارای تابعیت عربستان سعودی نیز هست. بنابراین اولین عامل این روابط عمیق، تابعیت سعودی آقاي حريري است که بارها در سخنرانی های سید حسن نصراله، دبیرکل جنبش حزب الله لبنان نيز مورد تاکید قرار گرفته است. دومین مسئله این است آقای حریری كه چند ماه پيش به عنوان نخست وزیر لبنان انتخاب شد، با مشکلات اقتصادی عمیقی روبه رو است و سعی می کند از این طریق کمک هایی را از خاندان آل سعود برای کمک به اقتصاد لبنان جذب کند. در واقع موفقیت آقای حریری در لبنان منوط به حل مشکلات اقتصادی اين كشور است. همچنين به طور کلی خاندان حریری در لبنان، اکثرا با شعارهای اقتصادی و همچنين وعده سر و سامان دادن به وضعیت مردم انتخاب شده اند؛ به همین دلیل اگر حريري نتواند مسائل و مشکلات اقتصادی را حل و فصل کند، مشکلات وي در دوره نخست وزیری بیشتر خواهد شد.
سومین انگیزه و هدف حريري از سفر به رياض به تحولات بعد از انتخاب آقای میشل عون به عنوان رئیس جمهوري لبنان بازميگردد. پس از به نخست وزیری وي گمانه زني هایی مبني بر احتمال تعارض آقای حریری با عربستان سعودی برای به دست آوردن قدرت در محافل سیاسی شکل گرفته بود كه به نظر می رسد که این سفر پایانی بر این گونه گمانه زنی ها باشد. در واقع صمیمت پادشاه عربستان با حريري و نشست هاي این دو نشان دهنده تداوم روابط عربستان سعودی با آقای حریری است. در حقیقت دو طرف قصد اثبات اين موضوع را داشتند که همچنان روابط مناسب و استراتژیکی دارند و تحلیل هایی منفي در این زمینه بی پايه بوده است.
در همين حال، يكي دیگر از جنبه هاي سفر حریری به عربستان تعديل موضع گيري هاي وي نسبت به قبل است؛ بويژه وي در سفر اخیر خود به آلمان از حزب الله لبنان دفاع کرده است. از سوی دیگر، موضع گیری های متعادلانه حريري که بعضا باعث ناراحتی سعودی ها می شود به گونه ای است که وي تلاش مي كند در جهت بقا و تداوم قدرت خود، موجبات ناراحتي مقامات سعودی را فراهم نكند.
دامنه روابط عربستان سعودی و لبنان
لبنان و عربستان سعودی از دیرباز روابطی قدرتمند داشته اند؛ و لبنان جزو اولین کشورهایی بود که روابط خیلی خوبی با عربستان سعودی داشت. همچنين وجود بسیاری از رهبران لبناني طرفدار غرب و همسويي با عربستان سعودی به تعمیق روابط دو کشور منجر شد. به علاوه عربستان سعودی از دهه هفتاد به عنوان یک قدرت نفتی مطرح شد، و توانست به وسیله دلارهای نفتی موقعیتی سیاسی و بین المللی براي خود در نقاط مختلف از جمله در لبنان ایجاد کند. بعد از انقلاب اسلامی ایران و به وجود آمدن رقابت بین دو جریان موجود در منطقه یعنی جریان محافظه کار، و جریان انقلابی و مقاومت، عربستان سعودی همواره سعی کرده از جریان محافظه کار در لبنان دفاع کند تا به اين وسيله مانع از ورود این کشور به دامان ایران شود. اما در مقابل، به دلیل توفقیات حزب الله لبنان و همراهی مردمی، هر روز بر توانايي این حزب افزوده شده و اين حزب به قدرتمندترین جریان تبدیل شده است. در اين ميان عربستان همواره تلاش کرده است تا قدرت سابق خود را در لبنان احیا کن؛. به طوري كه سفارت عربستان سعودی در بیروت یکی از چند سفارتخانه اصلی در اين كشور به شمار مي رود. از سوی دیگر، بسیاری از گروه ها و شخصیت ها در لبنان با عربستان روابط ویژه ای دارند، به طوري كه بيشتر رسانه هاي اسن كشور به غیر از چند رسانه، وابسته به عربستان سعودی هستند و روزنامه های مهم پر تیراژ هم با عربستان سعودی در ارتباط می باشند. در اين ميان در فضای دوقطبی لبنان، یک قطب روابط ویژه ای با عربستان سعودی دارد و قطب دیگر طرفدار حزب الله هستند.در بعد ديگري عربستان تقریبا از دهه هفتاد قرن بيستم کمک های نظامی، سیاسی و اقتصادی به ارتش و مردم لبنان را آغاز كرد؛ بويژه در زمان آقای رفیق حریری يا دوران بازسازی لبنان و تعميق قدرت آقای حریری کمک های بسیار زیادی از سوي عربستان سعودی به لبنان روانه شد که بخشی از بازسازی لبنان را سبب شد. اما در چند سال اخیر به دلیل قدرت یابی حزب الله، کمک های عربستان اگرچه تداوم داشته، اما دچار سیاسی کاری شده است؛ به اين معني كه هر وقت دولت مورد نظر عربستان در قدرت حاضر نبوده، کمک ها قطع شده است.
اوج این کمک ها را می توان کمک سه میلیارد دلاری به ارتش لبنان از طریق فرانسه دانست كه به مشکل خورد و عربستان سعودی به تعهدات خود عمل نکرد. در اين ميان به نظر می رسد سفرهای اخیر آقای میشل عون و آقای حریری به عربستان سعودی برای راضی کردن عربستان سعودی به تداوم کمک ها نیز منجر شود. در مجموع عربستان سعودی در سیاست لبنان نقش مهمي داشته و بسیار قدرتمند عمل می کند؛ اما هدف اصلی عربستان سعودی در لبنان تعدیل قدرت مقاومت (که به جرئت می توان گفت قدرتمندترین قدرت در لبنان است) بوده و عربستان سعودی سعی دارد با برگشت به جایگاه سابق خود، موازنه قوا با محور مقاومت را برقرار کند.
