نجمیه پور اسمعیلی، عضو هیئت علمی مرکز مطالعات آفریقا دانشگاه تربیت مدرس
پیوندهای تاریخی بین اتیوپی و عربستان سعودی از طریق ابتکارات فرهنگی مختلف که بازتاب گذشته مشترک آنها است، به رسمیت شناخته می شود. نقش اتیوپی به عنوان پناهگاهی برای مسلمانان اولیه در زمان حضرت محمد (ص) با تأکید بر روابط دیرینه بین دو کشور مورد تجلیل قرار می گیرد. این زمینه تاریخی به عنوان پایه ای برای مبادلات فرهنگی مداوم عمل می کند. عربستان سعودی چندین ابتکار فرهنگی را در اتیوپی انجام داده است، به ویژه از طریق توافق نامه های رسمی و تلاش های مشترک با هدف تقویت پیوندهای فرهنگی. این ابتکارات کلیدی عبارتند از:
اتیوپی و عربستان سعودی، در سپتامبر 2022، توافقنامه همکاری امضا کردند که به هر دو کشور اجازه می دهد در زمینه های فرهنگ و ورزش همکاری نزدیک داشته باشند. این توافق در جریان دیدار بین وزیر فرهنگ و ورزش اتیوپی، کجلا مرداسا[1]، و فهد بن عبیدالله الحمیدانی، سفیر عربستان سعودی در اتیوپی، رسمی شد. هدف از این توافقنامه، تسهیل رویدادهای فرهنگی مشترک، ارتقای مبادلات ورزشی، تقویت پیوندهای فرهنگی، تبادلات فرهنگی و ترویج فعالیت های مشترک در این بخش ها بین دو کشور است.[2]
ابتکارات فرهنگی همچنین به حمایت از مهاجران اتیوپیایی در عربستان سعودی از طریق کارگاه ها و برنامه های ظرفیت سازی با هدف توانمندسازی آنها از طریق مهارت و دانش گسترش می یابد. برای مثال، سازمان بین المللی کار یک کارگاه ظرفیت سازی را برای اعضای انجمن زنان اتیوپی در جده، از 8 تا 10 آوریل 2016 سازماندهی کرد که با مشارکت وزارت امور خارجه اتیوپی اجرایی شد. در واقع، پس از بازگرداندن اجباری بیش از 160000 کارگر مهاجر اتیوپیایی به کشور خود در سال 2013، تلاش ها برای ارائه حمایت آموزشی و ساختاری مناسب به اتیوپیایی های باقیمانده در عربستان، به عنوان یک عامل اصلی در جهت حمایت از حقوق، امور مالی و رفاه روانی آنها شناسایی شد. برخی از اهداف کلیدی این کارگاه شامل ارائه سواد مالی و مهارت های زندگی، تسهیل تبادل دانش و بهترین شیوه ها در حمایت و ارتقای حقوق کارگران مهاجر اتیوپیایی و همچنین درک ساختار لازم برای حمایت و توانمندسازی زنان مهاجر کارگر اتیوپیایی برای دسترسی به خدمات بهداشتی و قانونی، طرح های تامین اجتماعی و بیمه درمانی و در نهایت بهبود خدمات نمایندگی های دیپلماتیک و کنسولی برای حمایت و در نهایت کمک به زنان مهاجر کارگر در جده بود.[3] این تلاش ها به ادغام فرهنگ اتیوپی در جامعه گسترده تر عربستان کمک می کند و در عین حال به نیازهای جامعه مهاجران رسیدگی می کند. این ابتکارات نشان دهنده تعهد عربستان سعودی به تقویت روابط فرهنگی با اتیوپی، ارتقای احترام و درک متقابل و تقویت همکاری در حوزه های مختلف فرهنگی است.
همکاری بین عربستان سعودی و اتیوپی در زمینه مذهبی با ترکیبی از پیوندهای تاریخی، تبادلات فرهنگی و ابتکارات معاصر با هدف تقویت گفتگوی بین ادیان و درک متقابل مشخص شده است. رابطه بین عربستان سعودی و اتیوپی ریشه در تاریخ دارد، به ویژه در روزهای اولیه اسلام زمانی که پیروان پیامبر اسلام از آزار و اذیت در مکه به اتیوپی پناه بردند. حاکم اتیوپی، معروف به نجاشی، از این مسلمانان اولیه استقبال کرد و پایه ای برای روابط پایدار بین دو ملت ایجاد کرد. این ارتباط تاریخی اغلب در بحث های مربوط به همکاری مذهبی و احترام متقابل بین دو کشور مورد اشاره قرار می گیرد.
در سال های اخیر، عربستان سعودی از طریق ابتکارات مختلف در ترویج احیای اسلامی در اتیوپی مشارکت داشته است. این شامل تامین مالی ساخت مساجد، مدارس قرآنی و انجمن های رفاهی تحت نظارت سازمان هایی مانند اتحادیه جهان اسلام است. این دخالت به ویژه از اواخر دهه ۱۹۸۰، پس از تغییرات سیاسی در اتیوپی که امکان مشارکت بیشتر عربستان را فراهم کرد، برجسته شده است. اتحادیه جهان اسلام یک بازیگر کلیدی در این تلاش ها بوده است و پروژه هایی مانند مسجد النجاشی را ایجاد کرده و از ابتکارات آموزشی مختلف حمایت کرده است[4] هدف از این تلاش ها تقویت جامعه اسلامی در اتیوپی و حمایت از مسلمانان تازه گرویده است که نشان دهنده تعهد عربستان سعودی به افزایش نفوذ خود در منطقه است. علاوه بر ساختارهای مذهبی، عربستان سعودی به انجمن های رفاهی و یتیم خانه ها در اتیوپی نیز کمک کرده است. این حمایت شامل تأمین بودجه برای خدمات اجتماعی با هدف بهبود زندگی مسلمانان اتیوپی، به ویژه در میان جوامعی است که اسلام در آنها کمتر تسلط دارد.[5]
همچنین عربستان سعودی در ترویج دیپلماسی فرهنگی که بر مدارا و همزیستی بین ادیان مختلف تأکید دارد، مشارکت داشته است. این رویکرد شامل میزبانی کنفرانس ها و انجمن های بین المللی است که رهبران مذهبی از ادیان مختلف را برای بحث در مورد مسائل مربوط به صلح و همکاری گرد هم می آورد. برای مثال، عربستان سعودی به طور فعال گفتگوی بین ادیان را از طریق پلتفرم های مختلف ترویج کرده است. به عنوان مثال، ملک عبدالله مرکز بین المللی «ملک عبدالله بن عبدالعزیز برای گفتگوی بین ادیان و بین فرهنگی»[6] را تأسیس کرد که هدف آن تقویت گفتگو بین ادیان مختلف در سطح جهان است. در حالی که رویدادهای خاص شامل نمایندگان اتیوپی ممکن است به طور گسترده مستند نشده باشد، اما تعهد گسترده تر عربستان سعودی به گفتگوی بین ادیان با چشم انداز مذهبی متنوع اتیوپی همسو است.[7]این عناصر چارچوب همکاری بین عربستان سعودی و اتیوپی را در زمینه مذهبی نشان می دهد که مبتنی بر پیوندهای تاریخی و تلاش های معاصر برای ترویج گفتگو و تفاهم در میان جوامع مذهبی مختلف است.
عربستان سعودی از طریق ابتکارات و توافق نامه های فرهنگی خود با اتیوپی به منافع متعدد و اهداف خاصی دست می یابد. برای نمونه، ابتکارات فرهنگی به تحکیم روابط تاریخی بین عربستان سعودی و اتیوپی کمک می کند، فرصت های تجاری و سرمایه گذاری را تسهیل می کند که می تواند منجر به رشد اقتصادی برای هر دو کشور شود، عربستان سعودی با مشارکت در مبادلات فرهنگی، نقش خود را به عنوان یک رهبر در ترویج گفتگوی و تفاهم بین ادیان تقویت می کند، تلاش های مشترک در ابتکارات فرهنگی با تقویت درک متقابل و همکاری در برابر چالش های مشترک مانند تروریسم و قاچاق انسان به اهداف امنیتی گسترده تر کمک می کند. ابتکارات فرهنگی روابط فردی بین شهروندان هر دو کشور را بهبود می بخشد و حس اجتماعی و هویت مشترک را تقویت می کند. این تعامل برای ایجاد مشارکت های بلندمدت بر اساس درک و همکاری متقابل بسیار مهم است. به طور کلی، این تلاش ها منعکس کننده یک رویکرد استراتژیک برای ایجاد یک مشارکت جامع است که به نفع هر دو کشور است.
[1] Kejela Merdasa
[2] https://www.fanabc.com/english/ethiopia-saudi-arabia-sign-cooperation-agreement-on-culture-and-sports/
[3] https://www.ilo.org/resource/news/ethiopian-womens-association-saudi-arabia-revitalise-efforts-support-their
[4] https://www.arabnews.com/node/2358251/world
[5] https://dokumen.pub/saudi-arabia-and-ethiopia-islam-christianity-and-politics-entwined-1588264939-9781588264930.html
[6] King Abdullah bin Abdulaziz International Center for Interreligious and Intercultural Dialogue (KAICIID)
[7] https://www.arabnews.com/node/2284061
