گردهمایی تخصصی «ایران و ترتیبات امنیتی منطقه» از سوی گروه محیط پیرامونی و بین‌الملل دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی با همکاری مؤسسۀ آینده‌پژوهی جهان اسلام به‌عنوان پیش‌نشست اولین همایش ملی «ایران و همسایگان» با حضور اساتید، دانشجویان، خبرگان مراکز مطالعاتی و کاربران این حوزه در قالب دو پنل در این دانشگاه در تاریخ ۱۴ آذرماه ۱۴۰۰ برگزار گردید. سخنران ویژۀ این همایش، ریاست محترم دانشگاه، سردار احمدی‌مقدم بود.
عناوین سخنرانان و سخنرانی‌ها
- جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی منطقۀ شبه‌قاره، با سخنرانی آقای سعادت شریفی‌پور
- جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی منطقۀ آسیای میانه، با سخنرانی آقای دکتر داریوش صفرنژاد
- جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی قفقاز، با سخنرانی آقای دکتر علی علیزاده
- جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی خلیج فارس، با سخنرانی آقای دکتر آرش صفار
- جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی منطقۀ شامات، با سخنرانی آقای دکتر عباس چگینی
سخنرانان در این همایش بر این امر تأکید کردند که جایگاه جمهوری اسلامی در مناطق پیرامونی با ظرفیت‌ها و قابلیت‌های آن، همخوانی ندارد و علی‌رغم تلاش‌های صورت‌گرفته باید توجه بیشتری به همسایگان مبذول گردد و سیاست همسایگی به‌عنوان اصلی اولویت‌دار در دولت فعلی مورد توجه قرار گیرد. بنابراین تقدم رویکردهای اقتصادی به‌همراه پیوستگی‌های اقتصادی درون‌منطقه‌ای بر رویکردهای امنیت‌گرایانه می‌تواند دریچه‌ای متفاوت برای همکاری‌های منطقه‌ای ایجاد نماید. این امر در ذیل سیاست اولویت‌بخشیدن به کشورهای همسایه، امکان‌پذیر است.
مؤلفه‌های فرهنگی، تمدنی، ژئوپلیتیکی، امنیتی و سیاسی، جمهوری اسلامی ایران را بخش جدایی‌ناپذیر ترتیبات امنیت منطقه قرار داده است که با درک راهبردی و همکاری‌های اقتصادی، جایگاه ایران در ترتیبات امنیتی کشورهای همسایه تقویت می‌گردد.
مهم‌ترین چالش‌ها برای جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی منطقه‌ای شامل موارد زیر بیان گردید:
- عدم درک راهبردی؛
- نداشتن نقشۀ راه و سند جامع همکاری؛
- دخالت کشورهای فرامنطقه‌ای؛
- اقدامات امنیت‌زدای رژیم صهیونیستی؛
- وجو رویکرد واگرایانه در منطقه.
در همین راستا، سخنرانان بر این امر تأکید داشتند که ترتیبات امنیتی کشورهای پیرامون تأثیر بسزایی در امنیت کشور، توسعه و پیشرفت اقتصادی و نیز صلح پایدار در منطقه خواهد داشت. با توجه به تغییر اولویت سیاست خارجی آمریکا از غرب آسیا به آسیا پاسفیک و خروج اجباری آن از منطقه، فرصت مغتنمی است که دولت‌های منطقه، هم‌گرایی و همکاری را به‌عنوان اصلی پایدار در سیاست منطقه‌ای پیگیری نمایند. بنابراین ضروری است سیاست همسایگی در اولویت راهبردی و عملی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد.
