گذشته نقش رسانه در ترکیه در چند دهه اخیر
ترکیه از امکانات بسیار پیشرفته ای برخوردار است. اگر به تاریخچه ی رادیو و تلویزیون ترکیه نگاه کنیم بعد از این که در ایران رادیو و تلویزیون، به خصوص تلویزیون تاسیس شدند، در ترکیه رادیو و تلویزیون تاسیس شد. زمانی که در ایران تلویزیون رنگی به وجود آمد چند سال بعد در ترکیه تلویزیون رنگی رواج در اواخر دهه هفتاد میلادی بود. قسمت دوم در دهه ی نود میلادی بود که شبکه های بسیار زیادی در ترکیه تاسیس شد. کانال های خصوصی به وجود آمدند که این کانال های خصوصی یا تحت مالکیت سرمایه های بین المللی بود یا اینکه تجار و کارفرمایان و سرمایه گذاران ترکیه یک سری روزنامه ها و مجلاتی را تحت مالکیت خود را بهره برداری می کردند و هم کانال های تلویزیونی به وجود آوردند که مشهورترین آنها گروه « دوآن» است.
در ترکیه رسانه ها به طور کلی به دولتی و خصوصی تقسیم می شود و از این لحاظ ترکیه بسیار پیشرفته از لحاظ رسانه های شنیداری و سیمایی و کتبی است. از نظر تقسیم بندی بیش از سیصد کانال رادیوی و تلویزیونی جمعا یعنی اعم از دولتی و خصوصی در ترکیه وجود دارد. این کانال ها برنامه های فرهنگی سیاسی، ورزشی، کشاورزی، علمی، پزشکی، موزیک و شاخه های مختلف بازار و حتی شکار است. بيشتر این نوع کانال ها به صورت اختصاصی در آمده اند. بیست تا بیست پنج کانال دولتی است. کانال های ترکیه از طریق ماهواره های ترک ست یک، دو، سه، چهار، پنج (و اخیرا شش هم می خواهند راه اندازی کنند.) به تمام جهان ارائه ی ماهواره ای می شود. علاوه بر آن ترکیه یک کانال به زبان فارسی آماده کرده است که درصدد پخش آن است.
علاوه بر آن ترکیه کانال های اختصاصی برای کشورهای آسیای میانه دارد. در جمهوری آذربایجان و عراق و شمال عراق کانال های تلویزیونی ترک زبان وجود دارد. کانال هایی هم به زبان های ترکمنی آسیای میانه و قزاقی و ازبک فیلم یا اخباری به این زبان ها پخش می کنند. همچنین رادیوهای محلی ، سراسری و بین المللی ترکیه هم از طریق اینترنت و هم از طریق ماهواره پخش برنامه می شود و قابل دسترس است.
روزنامه ها و مجلات بسیار زیادی در ترکیه يا نزدیک به ده هزار روزنامه و مجله در ترکیه چاپ و تکثیر می شود که تعداد زیادی از آن ها از طریق فضای مجازی و اینترنت به پخش برنامه می پردازند و با هم در رقابت شدید هستند. مجلات و روزنامه ها هم شامل موضوعات مختلف سیاسی اقتصادی ، فرهنگی و مذهبی و يا در طیف بسیار گسترده ای به پخش برنامه می پردازند.
نقش حزب عدالت توسعه و دولت در مالکیت و تاثیر بر رسانه ها
بعد از تاسیس حکومت حزب عدالت توسعه گروه هایی مذهبی هم ، کانال های تلویزیونی تاسیس کردند در حالی که قبل از آن با مجلات هفتگی و ماهانه داشتند. هم اکنون در ترکیه تمام احزاب سیاسی برای خود کانال های اختصاصی دارند. حزب عدالت توسعه چندین کانال رادیو و تلویزیون خصوصی را در اختیار خود دارد. مثلا نت تی وی ، اولکه، بیست و چهار و کانال هفت و چندین کانال دیگر که در خدمت حزب عدالت توسعه است به اضافه هفده، هجده کانال سراسری ترکیه که ت.ر.ت به آن ها می گویند. علاوه بر آن زبان کردی، عربی که ترت کردی یا شش نیز در اختیار حکومت است. در واقع حزب عدالت توسعه از این طریق پیام های خود را به جامعه می رساند. در ترکیه ده ها حزب بزرگ و کوچک وجود دارد که از حدود بیست يا سی حزب برای خود کانال تلویزیونی و رادیویی دارند.
حزب جمهوری خلق چند کانال دارد که یکی از آن ها حیات است و حزب حرکت ملی گرا هم برای سه کانال خصوصی دارد. گذشته از اين طریقت ها برای خود کانال های خاص خود را همچون طریقت نقش بندی، قادري و.. دارند. علاوه بر آن در ترکیه کانال های محلی و منطقه ای و استانی هستند که همه ی آن ها از طریق ماهواره و اینترنت قابل رویت است.
یک سری از کانال ها خصوصی ترکیه هم از کشورهای اروپایی پخش برنامه می کنند. علاوه بر آن، این گروه ها و طیف های سیاسی، اجتماعی، که سازمان هاي مردم نهاد هستند برای خود خبرگزاری های مستقل دارند. ده ها و صدها خبرگزاری در حال فعالیت هستند، كه به صورت فیزیکی و مجازی فعالیت می کنند به این صورت طیف گسترده ای در ترکیه از رسانه ها وجود دارد.
خبرگزاری های عمده ی ترکیه و احزاب و جناح ها و گروهایی وابسته
خبرگزاری های به طیف گسترده ای وابسته اند. همچنین کانال های مختلف منطقه ای مثل گرجستان، جمهوری آذربایجان و برخی از کشورها از طریق ترکست به پخش برنامه ای ماهواره می پردازند. می توان گفت که ترکیه مادر تمام کانال های کشورهای منطقه به استثناء ایران محسوب می شود.
نقش گروه گولن در رسانه های ترکیه
کانال تلویزیونی گروه فتح الله گولن که به آن گروه خدمت می گویند چندین کانال تلویزیونی دارد؛ که دو، سه کانال آن از آمریکا برنامه پخش می کند یکی، دوتا از کانال ها از اروپا پخش برنامه می کنند و بقیه ی کانال ها با مرکزیت ترکیه پخش می کنند. خبرگزاری ها سامان وغلی است که وابسته به گروه فتح الله گولن است كه برنامه هایی برای کانال های کردی، عربی و ترکیه ای استانبولی دارد. گروه فتح الله گولن هشت، نه کانال خصوصی دارند. علاوه بر آن برخی از فرکانس های کانال های دیگر هم اجاره می کنند. برخی کانال ها که خارج از مدیریت این گروه هستند با اجاره کردن کانال، واسطه ی برای رساندن پیام فتح الله می شوند. احزاب دیگر به همین صورت چنین کانال هایی را اجاره می کنند یا کانال ها را به صورت مستقیم با مدیریت خود تحت پوشش قرار می دهند. اكنون کانال تلویزونی سامان یوغلی ، ابرو یا همان سرتی وی و چندین کانال دیگر که به زبان عربی، کردی پخش برنامه می کنند متعلق به گروه فتح الله گلن هستند. گروه گولن در آذربایجان، کانال خزر تی وی را در اختیار داشت اما هم اکنون بنا به درخواست اردوغان در اختیار دولت باکو قرار گرفته و از گروه فتح الله گلن سلب اعتماد شده است. کانال ترکمن تی وی که در شمال عراق فعال است، اما مرکزیت تولید و پخش آن در ترکیه و استانبول قرار دارد.
